Speekseltest maakt cannabisconsument vogelvrij

Per 1 juli 2017 is de Wegenverkeerswet de speekseltest ingevoerd waarmee de politie automobilisten, motorrijders en (brom)fietsers speeksel mag afnemen om te controleren op de aanwezigheid van THC en andere drugs. Is de test positief, dan volgt er een bloedtest die kan leiden tot verlies van het rijbewijs voor minimaal de periode van een jaar. Mr. Maurice Veldman legt uit wat Big Brother nu weer in petto heeft voor Blowend Nederland.

Na jaren van touwtrekkerij is het er, ondanks bezwaren van vele deskundigen, toch van gekomen: We krijgen vanaf 1 juli aanstaande te maken met een speekseltest in het verkeer. Iedere verkeersdeelnemer die een voertuig bestuurt, kan worden onderworpen aan deze test. De test maakt duidelijk of er THC in het bloed zit, maar de hoeveelheid moet vervolgens via een bloedonderzoek worden vastgesteld.

Prijsschieten voor de politie
Dat wordt prijsschieten voor de politie. Er is geen minimale grenswaarde bij de speekseltest; bij elke positieve uitslag van zelfs een minimale hoeveelheid THC in speeksel wordt je verplicht mee te werken aan een bloedonderzoek. Bij welke hoeveelheid THC de test een positieve uitslag geeft, is niet bekend. Een toxicoloog van het Nederlands Forensisch Instituut kon mij hier geen antwoord op geven.

Als na een positieve speekseltest vervolgens je bloed wordt getest en er wordt minimaal 3,0 microgram per liter bloed THC in jouw bloed aangetroffen dan wordt je geacht niet in staat te zijn een voertuig te besturen. Elke hoeveelheid THC vanaf 3,0 microgram per liter bloed heeft nadelige effecten op de rijvaardigheid, zo is de redenering.

Onder voertuig wordt ook een fiets verstaan. Het heeft dus wetstechnisch gezien geen zin om de fiets te pakken in plaats van de auto wanneer je hebt geblowd. Zowel op de fiets als in de auto ben je het haasje als je een speekseltest moet ondergaan.

Gecombineerd gebruik
Bij gecombineerd gebruik van alcohol en cannabis wordt het nog erger. Dan is de grenswaarde 0,2 promille alcohol (dat is één glas bier) en 1,0 microgram THC per liter bloed. Als je een biertje hebt gedronken en een jointje hebt gerookt, overtreed je de Wegenverkeerswet dus altijd als je de weg opgaat. Hetzelfde geldt voor een combinatie van THC en een of meer andere drugs.

Bij gecombineerd gebruik van alcohol en drugs is er zelfs geen sprake meer van enige relatie tussen de concentratie van de gebruikte drug en het effect of het risico daarvan op de verkeersveiligheid. De wetgever gaat er namelijk vanuit dat een bestuurder die onder invloed van een combinatie van alcohol en drugs of een combinatie van een of meer drugs aan het verkeer deelneemt, een aanzienlijk groter risico voor de verkeersveiligheid vormt dan een bestuurder die alleen alcohol of maar één soort drugs heeft gebruikt.

Hoe deze nieuwe repressieve maatregel in de praktijk zal uitpakken, zullen we moeten afwachten. Net als de op dit gebied bij uitstek gespecialiseerde Mr. Kaj Hollemans van KH Legal Advice, verwacht ik deze zomer vooral problemen bij grote festivals op het moment dat mensen weer naar huis gaan met de auto. Dat wordt prijsschieten voor de politie. En het heeft allemaal weinig met de verkeersveiligheid te maken.

Verklaring
Er is nog een ander concreet gevaar dat iedere blower in het oog moet houden. Iemand van wie bekend is dat hij regelmatig blowt, raakt heel snel zijn rijbewijs kwijt. Het Centraal Bureau Rijvaardigheid (CBR) krijgt van de politie bij elke aanhouding een melding dat een bestuurder in verband wordt gebracht met het roken van cannabis. In de praktijk verklaren mensen bij een verkeerscontrole in al hun argeloosheid dat ze bijvoorbeeld elke avond voor het slapen gaan een jointje roken. Niet doen dus, want dat kost je jouw rijbewijs.

Naast een verklaring van een bestuurder wordt in de praktijk een verdenking van cannabisgebruik vaak ontleend aan een filter van een uitgemaakte joint in de asbak of afgescheurde pakjes vloeipapier op het dashboard. Zorg dus dat je dit niet in de auto hebt.

‘Ernstig gestoord inzicht’
Uit de jurisprudentie blijkt dat het CBR bij regelmatig cannabisgebruik je rijbewijs ongeldig verklaart. Het CBR stelt dat bij iemand die regelmatig blowt sprake is van ‘ernstig gestoord inzicht of gedrag op grond waarvan het vermoeden bestaat dat hij niet langer beschikt over de rijvaardigheid, dan wel over de lichamelijke of geestelijke geschiktheid.’ Nu denk je misschien dat deze postsierlijke karakterisering door geen rechter in stand wordt gelaten, maar dan kom je helaas bedrogen uit.

Wat zegt de rechter hiervan?
We hebben weer te maken met het vermetele bestuursrecht en dat belooft niets goeds. De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State staat juichend aan de kant van het CBR en neemt dit soort kolderieke aantijgingen blind over. Een psychiater bij het CBR oordeelt dat je ernstig gestoord bent en een chronisch drugsgebruiker als je in al jouw argeloosheid tijdens een verkeerscontrole hebt verklaard dagelijks of enkele keren per week een jointje op te steken. Als je dit verklaart dan diagnosticeert de psychiater van het CBR jou als een ordinaire junk. Er zijn in de jurisprudentie veel gevallen bekend van dergelijke bestuurders die allemaal hun rijbewijs zijn kwijtgeraakt. Al deze gedupeerden zochten hun heil bij de Raad van State en kwamen bedrogen uit.

Ongeldigverklaring van je rijbewijs voor minimaal een jaar is mijns inziens een veel groter gevaar dan een boete voor overtreding van de Wegenverkeerswet. Nu krijgt het CBR vele mogelijkheden om en masse rijbewijzen ongeldig te verklaren via de speekseltest en het klikgedrag van de politie naar het CBR. Gelet op de verbeten werkwijze van deze instantie wacht ons veel onheil.

Verkapt opsporingsmiddel
Daar komt bij dat de Hoge Raad bij het gebruik van controlebevoegdheden uit de Wegenverkeerswet niets wil weten van misbruik van bevoegdheid als de agent iemand verdacht vindt maar geen bewijs heeft en eigenlijk met opsporing bezig is. De politie mag van de Hoge Raad gebruik maken van de controlebevoegdheid door te vragen naar je rijbewijs als je verdacht overkomt. Het is volstrekt duidelijk dat deze controlebevoegdheid wordt ingezet als verkapt opsporingsmiddel en ten doel heeft iets strafbaars te vinden. Toch vindt de Hoge Raad dit geen bezwaar.

Als het rijbewijs niets oplevert vraagt de politie of even in de kofferbak mag worden gekeken. De Hoge Raad vindt het allemaal prachtig.

De voorspelling ligt voor de hand dat deze nieuwe speekseltest vrij algemeen zal worden ingezet, ook als geen sprake is van afwijkend rijgedrag. Het toepassen van een controlebevoegdheid mag immers onbeperkt plaatsvinden.

Verklaar dus nooit dat je een regelmatige cannabisroker bent. Medicinale cannabisgebruiker de dupe

De medicinale gebruiker van THC zal ongetwijfeld ernstig worden gedupeerd door de speekseltest. Hij kan aan een medisch adviseur van het CBR toestemming vragen om te mogen rijden. Dit wordt in de praktijk niet of nauwelijks gedaan.

Gebruikers die cannabis op doktersrecept voorgeschreven krijgen en als zodanig officieel staan geregistreerd, vallen onder de medicijnen-­‐wetgeving en mogen om die reden met cannabis een voertuig besturen (mits ze zich strikt houden aan de voorschriften en cannabis niet combineren met andere middelen).

Voor alle andere gebruikers die om medische redenen cannabis gebruiken bestaat deze mogelijkheid niet.

Gelet op de ongeldigverklaring van rijbewijzen lijkt de kans klein dat een medicinale gebruiker van THC die niet officieel geregistreerd staat toestemming zal krijgen om een voertuig te besturen. Ondanks dat hier in het verleden meerdere malen op is gewezen, heeft niemand hierbij stilgestaan. Het wordt er dus allemaal beslist niet beter op, vrees ik.

mr. Maurice Veldman, Amsterdam 16 juni 2017